از بین‌ رفتن یک فروند «بی ۲» / علت آتش‌سوزی و انفجار مشخص شد

امیرمسعود عابدین: در حادثه‌ای در سال ۲۰۲۲، یک بمب‌افکن پنهان‌کار B-۲ Spirit در هنگام فرود اضطراری در پایگاه نیروی هوایی وایتمَن (Whiteman) به شدت آسیب دید؛ حادثه‌ای که در نهایت ناوگان عملیاتی را به تنها ۱۹ فروند کاهش داد. این حادثه از یک نقص فنی آغاز شد و زنجیره‌ای از اتفاقات را به راه انداخت که در آن، یک نشانگر ایمنی گمراه‌کننده منجر به فروپاشی ارابه‌ی فرود سمت چپ و در نهایت آتش‌سوزی شد. این حادثه بیش از ۳۰۰ میلیون دلار خسارت به بار آورد و نیروی هوایی تصمیم گرفت که تعمیر بمب‌افکن بسیار پرهزینه است؛ بنابراین هواپیمای خسارت دیده را برای همیشه بازنشسته کرد.

بمب‌افکن B-۲ Spirit به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین بمب‌افکن‌های جهان در نظر گرفته می‌شود. فناوری پنهان‌کاری و اویونیک پیشرفته، آن را از دیگران متمایز می‌کند. با این حال، با وجود فناوری پیشرفته‌اش، گاهی مستعد نقص فنی است.  

تشریح جزئیات حادثه

بمب‌افکن B-۲ تاریخچه رزمی طولانی دارد و در اروپا و خاورمیانه پرواز کرده است. با این حال، تلفاتی که تاکنون داشته، به دلیل مشکلات فنی بوده است. در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۲، یک بمب‌افکن B-۲A Spirit در تلاش برای فرود در پایگاه نیروی هوایی وایتمَن به شدت آسیب دید. هواپیمای مورد نظر با شماره ۹۰-۰۰۴۱ که با نام روح هاوایی شناخته می‌شد،  به عنوان هواپیمای پشتیبان به پرواز در آمده بود و پس از اینکه هواپیمای اصلی مأموریت خود را ادامه داد، به پایگاه بازگشت.

در حالی که هواپیما به باند ۰۱ برای فرود نزدیک می‌شد، خدمه فرایند باز شدن ارابه‌ی فرود را در سرعت تقریبا ۳۷۰ کیلومتر بر ساعت آغاز کردند. تقریباً بلافاصله، هشدارهای اصلی و سیستم هیدرولیک صادر شد که نشان‌دهنده یک نشتی بود. در حالی که ارابه‌ی فرود سمت چپ و دماغه با موفقیت باز شدند، ارابه‌ی اصلی سمت راست باز نشد. خدمه رویه اضطراری ارابه‌ی فرود را اجرا کردند که در نتیجه هر سه نشانگر ارابه‌ی فرود “پایین و قفل شده” را نشان دادند. با این حال، این نشانگر گمراه‌کننده بود.

هنگام فرود در ساعت ۲:۲۹ بعد از ظهر به وقت محلی، ارابه‌ی فرود اصلی سمت چپ فروریخت. بال چپ هواپیما به باند برخورد کرد و برای چند صد متر روی آن کشیده شد که باعث پاره شدن مخزن سوخت و اشتعال آتش شد. آتش به سرعت به مخزن سوخت بیرونی سمت چپ سرایت کرد و مدت کوتاهی پس از شعله‌ور شدن اولیه، منفجر شد. هواپیما با نوک بال چپ در حال سوختن در چمن‌ها متوقف شد. خدمه توانستند بدون آسیب دیدگی، از هواپیما خارج شوند.

تیم‌های آتش‌نشانی به سرعت به صحنه حادثه آمدند. در ابتدا، برای مقابله با آتش از آب استفاده شد، اما پس از سه و نیم دقیقه اجازه استفاده از فوم AFFF صادر شد. در حالی که شعله‌های خارجی مهار شدند، گرما همچنان در داخل بال افزایش یافت و منجر به انفجار در هر دو مخزن سوخت شد. آتش حدود یک ساعت پس از شروع به طور کامل خاموش شد.

تحقیقات شروع شد 

تحقیقاتی که توسط هیئت AIB انجام شد، نشان داد که این حادثه ناشی از نقص یک اتصال هیدرولیکی CryoFit مرتبط با ارابه‌ی اصلی سمت راست بوده است. این نقص منجر به نشت مایع هیدرولیک از هر دو سیستم اصلی و پشتیبان شد که به نوبه خود از باز شدن قفل ارابه‌ی سمت راست جلوگیری کرد.  

به‌تازگی گزارش defensenews در مورد این سانحه منتشر شده که به یک نقص طراحی در ارابه‌ی فرود B-۲ و تصمیم اشتباه فرمانده آتش‌نشانان برای عدم استفاده فوری از فوم اطفاء حریق اشاره کرده است.

همانطور که بمب‌افکن به باند فرود نزدیک می‌شد، خلبان شروع به پایین آوردن ارابه‌ی فرود کرد. هر سه در ارابه‌ی فرود به طور عادی شروع به باز شدن کردند، اما طبق گزارش، یک اتصال شیر در سیستم ارابه‌ی فرود سمت راست از کار افتاد که منجر به کاهش سریع مایع هیدرولیک و فشار در سیستم هیدرولیک اصلی شد.

چراغ‌های هشدار در کابین خلبان بمب‌افکن روشن شدند و کامپیوتر داخلی آن به یک سیستم پشتیبان روی آورد که تلاش کرد خطوط مورد نیاز برای باز کردن ارابه‌ی فرود سمت راست را دوباره تحت فشار قرار دهد. اما خود سیستم پشتیبان نیز به سرعت شروع به از دست دادن مایع و فشار کرد و کامپیوتر برای یافتن راهی برای باز کردن ارابه‌ی فرود، به طور مکرر بین سیستم اصلی و پشتیبان جابجا می‌شد.

خدمه پرواز به برج مراقبت وایتمَن اطلاع دادند که یک وضعیت اضطراری در پرواز به دلیل نقص هیدرولیک دارند. کنترل‌کننده وایتمَن شروع به آماده‌سازی پایگاه برای یک سانحه کرد و آتش‌نشانان، خدمات آمبولانس و دیگر امدادگران را فراخواند.

کمی قبل از ساعت ۲:۳۰ بعد از ظهر (زمان فرود) ارابه‌ی فرود سمت چپ نتوانست در موقعیت قفل بماند و زیر وزن هواپیما فرو ریخت.

وقتی خلبانان متوجه شدند که ارابه‌ی فرود سمت راست در هواست و هواپیما به سمت چپ کشیده می‌شود، خلبان اصلی کنترل را به دست گرفت و سعی کرد سکان را به سمت راست بکشد تا بمب‌افکن را روی باند نگه دارد.

گزارش می‌گوید که خلبان از روی صندلی بلند شد تا تمام قدرت خود را روی ترمز سمت راست بگذارد.

آتش‌سوزی و انفجارهای متوالی

بر اساس گزارش، بال سمت چپ هواپیما چند صد متر روی باند کشیده شد. سطح بتنی باند، نوک بال چپ را به حدی پاره کرد که یک مخزن سوخت سوراخ شده و آتش‌سوزی آغاز شد.

بمب‌افکن در نهایت تقریبا یک کیلومتر فراتر از نقطه‌ای که ارابه‌ی فرود فرو ریخت، متوقف شد و یک مسیر از سوخت شعله‌ور از نوک بال چپ بر جای گذاشت. هر دو خلبان آسیبی ندیدند و بدون اینکه ایجکت کنند، با خیال راحت از هواپیما خارج شدند.

به گفته گزارش، فرمانده حادثه به آتش‌نشانان دستور داد که فقط از آب برای خاموش کردن آتش استفاده کنند و نه از فوم مخصوص، زیرا او به اشتباه معتقد بود که فوم تنها باید به عنوان آخرین راه حل در برابر آتش استفاده شود. پس از حدود سه و نیم دقیقه، او استفاده از فوم را مجاز کرد، که یک ماده اطفاء حریق موثرتر از آب برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعال است.

زمانی که آتش خارجی تا حدی مهار شد، آتش‌نشانان شروع به نزدیک شدن به هواپیما کردند تا آتش داخلی را با شلنگ‌های آب خاموش کنند. اما در حدود ساعت ۳ بعد از ظهر، حدود ۳۰ دقیقه پس از فرود بمب‌افکن، یک مخزن سوخت در داخل بال سمت چپ هواپیما منفجر شد و کامیون‌های آتش‌نشانی را وادار کرد تا دوباره با فوم اطفاء حریق به آتش حمله کنند.

ده دقیقه پس از انفجار، در حالی که آتش‌نشانان دوباره سعی کردند به هواپیما نزدیک شوند، یک مخزن سوخت دوم در سمت چپ بمب‌افکن با یک انفجار بزرگ‌تر منفجر شد و بخشی از بدنه هواپیما به عرض تقریبا دو متر را به هوا پرتاب کرد. این قسمت تقریبا به برخی از آتش‌نشانان اصابت کرد و آوار را در اطراف محل سانحه پخش کرد.

این انفجار دوم به نمایان شدن آتش داخلی کمک کرد و به آتش‌نشانان اجازه داد تا مستقیماً آب را روی آتش بپاشند. آتش حدود یک ساعت پس از سانحه و شعله‌ور شدن اولیه به طور کامل خاموش شد.

علل اصلی سانحه و نتیجه نهایی

هیئت تحقیق دریافت که علت اصلی سانحه، نقص یک اتصال شیر هیدرولیک بوده است. گزارش می‌گوید، یک نقص طراحی در ارابه‌ی فرود اصلی B-۲ نیز به طور قابل توجهی به این سانحه کمک کرده است و تصمیم فرمانده حادثه برای عدم استفاده فوری از فوم اطفاء حریق باعث گسترش شعله‌ها و آسیب بیشتر به هواپیما شد.

بر اساس گزارش، این سانحه حدود ۲۷,۵۰۰ دلار به باند فرود آسیب رساند. گزارش می‌گوید که بال و ارابه‌ی فرود سمت چپ بیش از ۳۰۰ میلیون دلار آسیب دیدند، اما نیروی هوایی در نهایت به این نتیجه رسید که هواپیما برای تعمیر بیش از حد آسیب دیده است و آن را بازنشست کرد.

هر B-۲ در دهه ۱۹۹۰، زمانی که این بمب‌افکن‌ها وارد خدمت شدند، حدود ۱٫۲ میلیارد دلار برای نیروی هوایی هزینه داشت. این نیرو اکنون ۱۹ فروند B-۲ باقی‌مانده دارد که انتظار می‌رود در اوایل دهه ۲۰۳۰ بازنشسته شوند.

۵۸۳۲۲