قبل از پلی‌استیشن، قبل از آتاری/ اولین کنسول بازی خانگی جهان

تینا مزدکی_خالق ادیسه مهندسی آلمانی-آمریکایی به نام رالف بر بود؛ کسی که از دهه‌ی ۱۹۶۰ مشغول سر و کله زدن با ایده‌ی بازی‌های تعاملی تلویزیونی شده بود. او با کمک یک تیم کوچک، چندین نمونه‌ی اولیه ساخت که یکی از آن‌ها بعدها با نام غیررسمی «جعبه‌ی قهوه‌ای» (Brown Box) شناخته شد.

سرانجام، در تابستان ۱۹۷۲، آن‌ها محصولی نهایی با نام مگناوکس ادیسه (Magnavox Odyssey) روانه‌ی بازار آمریکا کردند. این کنسول توانست فقط چند ماه زودتر از نسخه‌ی اولیه‌ی «Pong» آتاری، جای خود را در تاریخ ثبت کند. جالب اینکه خود نولان بوشنل، بنیان‌گذار آتاری، پس از دیدن نسخه‌ی تنیس Odyssey در یک نمایشگاه مگناوکس، ایده‌ی Pong را گسترش داد.

ابتدایی، اما انقلابی

کنسول مگناوکس ادیسه از یک جعبه‌ی مستطیلی ساده تشکیل می‌شد که به تلویزیون متصل می‌‎شد و همراه با دو کنترلر مستطیل‌شکل عرضه می‌‎شد. این کنترلرها با دو پیچ (knob) گردان کار می‌کردند که برای کنترل حرکت عمودی و افقی اشکال روی صفحه به‌کار می‌رفتند. روی یکی از پیچ‌ها، یک پیچ فرعی کوچک‌تر هم قرار داشت که بسته به نوع بازی، کاربردهای خاصی داشت. هر کنترلر همچنین یک دکمه‌ی بازنشانی در بالای خود داشت که برای ریست کردن موقعیت بازیکن‌ها یا راه‌اندازی دوباره‌ی توپ در بازی‌های ورزشی استفاده می‌‎شد.

برخلاف کنسول‌های امروزی که کامپیوترهای کوچکی هستند و فقط از تلویزیون به‌عنوان نمایشگر استفاده می‌کنند، مگناوکس ادیسه هیچ پردازشگر داخلی نداشت. این کنسول در واقع با مدار داخلی تلویزیون تعامل می‌کرد و از طریق لامپ‌های تصویر، تنها می‌توانست اشکالی مثل خطوط سفید، مربع‌ها و نقطه‌ها را روی پس‌زمینه‌ی مشکی به نمایش بگذارد. حتی دکمه‌ی روشن و خاموش نداشت و با قرار گرفتن کارتریج در شیار جلویی، به‌طور خودکار روشن می‌‎شد. هر کارتریج، الگوی حرکت اشکال روی صفحه را به‌طور جزئی تغییر می‌داد.

دریغ از گرافیکی ساده؛ بازی با قوه‌ی تخیل

به‌دلیل نبود قابلیت تولید رنگ یا گرافیک پیچیده، مگناوکس در جعبه‌ی کنسول مجموعه‌ای از ورقه‌های شفاف رنگی (overlays) قرار داده بود که به کمک الکتریسیته‌ی ساکن روی صفحه‌ی تلویزیون می‌چسبیدند. این برچسب‌ها صحنه‌هایی مثل زمین تنیس، خانه‌ی ارواح یا مسیر اسکی را بازسازی می‌کردند. همچنین برای جبران نبود سیستم امتیازدهی یا منطق بازی، درون جعبه کنسول وسایلی مثل تاس، پول تقلبی، کارت بازی و صفحه‌ی امتیاز هم بود؛ درست مثل یک بوردگیم. همه چیز به تخیل و صداقت بازیکن‌ها بستگی داشت. حتی برای بازی‌هایی مثل «گالری تیراندازی» یک تفنگ نوری نیز طراحی شده بود که کاراکترهای روی صفحه را هدف می‌گرفت.

یادگاری تکرار نشدنی

گرچه مگناوکس ادیسه تنها حدود ۳۵۰ هزار نسخه فروخت و خیلی زود تحت‌الشعاع موفقیت سریع آتاری و سپس نینتندو قرار گرفت، اما اثر آن انکارنشدنی است. از الهام مستقیم Pong گرفته تا ایده‌ی کنترلر دستی و حتی استفاده از صفحات شفاف به‌عنوان پیش‌زمینه‌ای برای چیزی که امروز آن را  «واقعیت افزوده» می‌نامیم؛ این مگناوکس ادیسه بود که چنین صنعتی را متولد کرد. 

مگناوکس ادیسه صنعتی را ساخت که امروز ارزشش به ۳۸۴.۹ میلیارد دلار رسیده است. حتی ژانرهایی مثل بازی‌های ورزشی (مثل FIFA) و تیراندازی اول‌شخص (مثل Call of Duty) ریشه‌هایی در همین کنسول ابتدایی دارند. مگناوکس ادیسه نه فقط یک کنسول، بلکه آغاز راه بود. راهی که از نمایش خطوط سفید روی صفحه‌ای سیاه شروع شد و امروز به جهان‌های واقعیت مجازی و گرافیک‌های سینمایی ختم شده است. شاید فروشش کم بود، اما ایده‌اش، صنعت سرگرمی را برای همیشه تغییر داد.

منبع: bbc / slashgear

۲۲۷۳۲۳